Jurgen Sernee: “Boldly scaled together, de volgende trede voor opschaling én implementatie van AI”

Binnen NWZ beheert Sernee portefeuilles als nieuw- en verbouw van locaties maar ook  digitalisering en regionale samenwerking. "Het leuke van de combinatie van bouw en digitalisering is dat het de zorgprocessen raakt en samenkomt met innovatie en transformatie. Een hele boeiende periode aangezien deze aspecten nu echt samen komen."

Sernee, voormalig fysiotherapeut en gezondheidswetenschapper, is altijd gefascineerd geweest door toepassen van technologie in de zorg. "Een aantal jaar geleden ben ik meer regionale en landelijke onderwerpen gaan oppakken omdat ik geloof dat we het in Nederland anders kunnen doen dan in het verleden. Het is mijn drive om dat ook daadwerkelijk te doen.” Landelijk, maar ook als voorzitter van het RSO-bestuur, de samenwerkingsorganisatie van zorgverleners in de regio, benadrukt hij het belang van databeschikbaarheid en informatie-uitwisseling. "We maken mooie stappen, maar er is ruimte voor verbetering, ook op het gebied van AI. Databeschikbaarheid is daarbij essentieel voor de toekomst van de zorg in Nederland."

Is AI een hype of een belofte?

"AI is een belofte, maar er wordt ook wat hyperig over gedaan," meent Sernee. “De op taalmodellen gebaseerde Generatieve AI is sinds anderhalf jaar flink in opkomst. Het is laagdrempelig in gebruik en wint snel terrein, zowel binnen als buiten de zorg. Voor die tijd waren we ook al bezig met AI, bijvoorbeeld in de radiologie, maar dat was vooral veel modelleren, wat tijdrovend was en veel energie kostte, ook per ziekenhuis.”

Sernee wijst op de voordelen van AI in administratieve processen voor ziekenhuizen. "De grote vraag is of iedereen ziet wat de mogelijkheden zijn en of de ziekenhuizen er klaar voor zijn. Het is nu vooral oefenen, spelen en ervaren met verschillende AI-tools. Deze fase is ook nodig om AI op te kunnen schalen en echt onderdeel van het werkproces te maken. 

Maar als we het hebben over versnellen en de manier waarop we het als zorg implementeren, moeten we het anders doen. We moeten leren van het verleden en technologieën die goed werken nationaal opschalen." Daarbij benadrukt hij de noodzaak van standaardisatie en samenwerking. "Voorheen deed iedereen het op zijn eigen manier. We moeten nu de stap zetten om technologieën die goed werken landelijk op te schalen. Dit vergt investeringen en een verandering in mindset. Want durven we nu ook de stap te zetten met elkaar en te zeggen ‘een groep koplopers heeft dit bedacht en getest dus we nemen het over en schalen het op’, in plaats van ‘we kijken of het in ons ziekenhuis werkt en passen het daarop aan’. 

“De grootste uitdaging voor AI in ziekenhuizen is opschaling en het besparen van tijd voor zorgprofessionals. Dit kunnen we niet meer individueel doen; we moeten hier echt samen in optrekken." 

De grote opschaling, die echt tijdsbesparing gaat opleveren voor zorgprofessionals en ondersteunende diensten, en de investeringen die daarmee gemoeid zijn, kan en moet je niet ieder voor zich willen doen. Niet meer ‘proudly copied from’ en nog wat aanpassen, maar naar een volgende fase van ‘boldly scaled together’ dus met lef echt samen schalen.”

Is het deze verandering van mindset ook iets wat bij partijen in een RSO speelt?

"Ja, het ligt steeds meer op de bestuurstafel. In databeschikbaarheid ben je afhankelijk van elkaar, ook binnen een RSO. We moeten gezamenlijk werkprocessen vaststellen en gegevens uitwisselen. Nu wil elke regio het vaak net anders, bijvoorbeeld met proactieve zorgplanning, en daar hebben softwareleveranciers niet voldoende capaciteit voor. Dit geldt ook voor AI-opschaling. We moeten gezamenlijk keuzes maken en processen standaardiseren.

In onze RSO is dat het uitgangspunt, we volgen landelijk, dan regionaal, dan lokaal. Maar in de praktijk moet je elkaar daar wel op aanspreken. Wat daarbij helpend kan zijn is dat het landelijk budget voor bijvoorbeeld AI-opschaling niet naar individuele huizen gaat maar naar een RSO’s of landelijke programma’s, zodat we snel kunnen opschalen. In andere landen zie je dat landelijke schaalopties volledig bekostigd worden, of je betaalt zelf voor een andere keuze. Dit helpt kosten drukken."

Sernee geeft aan dat er in het verleden ook subsidies per instelling waren, zoals de VIPP-subsidie, maar dat daar nadelen aan kleven. “Ik pleit voor grootschalige aanpak. Er is veel geld beschikbaar voor AI, maar we moeten focussen op opschaalbare en implementeerbare AI. Subsidietrajecten moeten ook implementatie meenemen."

“We moeten focussen op opschaalbare en implementeerbare AI. Subsidietrajecten moeten ook implementatie meenemen."

Hoe kijkt u naar AI als doorbraaktechnologie en de kansen voor de zorg?

"AI in radiologie is complex door het trainen van modellen en niet-vergelijkbare data. Dit zal toenemen. We moeten processen echt anders doen, niet AI erbij, maar AI in plaats van. Generatieve AI heeft bredere toepassingen in de hele organisatie met veel algemene verschijningsvormen. Dit helpt om de productiviteit te verhogen, en kan gevolgen hebben voor de personeelsbehoefte. De komende jaren gaan veel mensen gaan met pensioen, dus dit komt mooi samen. Vooral daar waar veel repeterende handelingen gedaan worden, zijn toepassingen zoals ‘speech to text’ en vertaling naar het EPD nuttig. Dit kan nog verder ontwikkeld worden.
Ik denk dat we dat ook op landelijke schaal kunnen doen. In het mProve-netwerk bundelen we AI-projecten om business- en implementatiecases te maken. Dit zorgt voor gestandaardiseerde opschaling in plaats van individuele initiatieven. In het Funxlab bundelen we verschillende use-cases en halen we kinderziektes eruit, zodat we deze breder kunnen opschalen."

Verder hebben de NVZ en NFU gezamenlijk een AI-position paper gepubliceerd waarin zij niet alleen kansen en belemmeringen van AI in de zorg hebben geschetst, maar ook een duidelijke AI-werkagenda hebben uitgewerkt met concrete acties. Zo kunnen we met elkaar aan de slag om use-cases van opstart tot grootschalige implementatie verantwoord te begeleiden.

In het AZWA is budget gereserveerd voor de zorg en kunnen we, nu met het onderhandelaarsakkoord, hopelijk door met grootschalige implementatie van AI. Daartoe  moet ook bekostiging geboden worden om implementatieproducten te maken. De radiologievereniging is een goed voorbeeld van gestandaardiseerde AI. Dit voorkomt dat iedereen opnieuw het wiel uitvindt. En met beperkte middelen, tijd en arbeidskracht en de toenemende zorgvraag moeten we vaart maken met het implementeren van impactvolle technologieën. Dit vraagt om een andere mindset en het opgeven van een deel van de autonomie om sneller tot standaardtoepassingen te komen."

“We moeten vaart maken met het implementeren van impactvolle technologieën. Dit vraagt om een andere mindset en het opgeven van een deel van de autonomie om sneller tot standaardtoepassingen te komen."

Hoe gaan medewerkers binnen Noordwest Ziekenhuis om met nieuwe technologie? En kunt u een voorbeeld geven van AI-toepassingen binnen NWZ?

"We hebben binnen ons  transformatieprogramma ‘Stroomversnelling’ een thema voor digitale en AI-vaardigheden. Het doel is iedereen op een basisniveau te krijgen. Koplopers binnen teams experimenteren met AI-modellen. Daar bieden we ruimte voor in een veilige omgeving met ook bewustwording op de risico's. Implementaties worden breed uitgerold, maar we staan nog aan het begin. Pas als mensen echt overtuigd zijn dat het op een andere manier beter kan, kom je tot echte implementatie en kun je werkprocessen tot in de haarvaten veranderen. Dat gaat alleen als dit via de teams loopt.

We gebruiken Autoscriber en gelijksoortige technologieën in innovatiespreekkamers, dat zijn de 16 spreek/onderzoekskamers waar we nieuwe mogelijkheden testen en ervaren. De reacties zijn erg positief. Het verhoogt het werkplezier en stelt dokters in staat zich te focussen op het gesprek met de patiënt. Ook verpleegkundigen zien mogelijkheden, zoals het vastleggen van familiegesprekken."

Uiteraard worden ook de patiënten hierbij betrokken, voegt Sernee toe. “Ze staan er open voor en waarderen de oprechte aandacht tijdens gesprekken. We respecteren hun privacy, net als we de keuze van dokters respecteren om wel of niet deel te nemen in de pilot. 
We zijn nog in de fase van ervaringen opdoen en kijken naar opschalingsmogelijkheden vanuit mProve. Maar de verhalen verspreiden zich snel en we merken dat meer dokters willen deelnemen in de pilotgroep. En het is ook goed om het op deze manier via peers te laten lopen in plaats van door ons, of de programmamanagers. Want zo kan het ook echt een game changer worden. 

Voor verpleegkundigen is AI ook van toegevoegde waarde. Er zijn al mogelijkheden in EPD’s, maar je moet wel standaardiseren. In plaats van AI via een open veld te gebruiken (à la ChatGPT) - wat veel promptvaardigheden vraagt en minder duurzaam is - zou een vaste knop voor een AI-gegenereerde samenvatting nuttig zijn bij dienstoverdrachten. Dit bespaart verpleegkundigen veel tijd bij het zoeken in het EPD. Ook het schrijven van overdrachten voor de thuiszorg kan door AI worden vertaald naar een praktischer format. Dit bespaart veel tijd en verhoogt de efficiëntie en het werkplezier.
Bovendien kunnen we de hype van AI ook benutten om processen die al anders hadden gemoeten, aan te pakken. Bijvoorbeeld in het goed gebruiken van het EPD. Door AI te combineren met een checklist, brengen we de basis sneller op orde. Doordat er een werkend perspectief gegeven wordt dat je met AI aan de slag kan, willen mensen graag mee. Het werkt als een soort beloning en motiveert hen om extra stappen te zetten."

Tot slot, waar ligt de uitdaging voor landelijke opschaling op bestuurlijk niveau? En wat zou u collega-bestuurders willen meegeven?

“Allereerst is de samenwerking met andere sectoren belangrijk en specifiek met de NFU voor AI in de medisch specialistische zorg, want daar lopen al diverse onderzoekslijnen op het gebied van AI. Dit komt ook bijeen in onze gezamenlijke AI-werkagenda, waarin naast onderzoek ook gekeken wordt naar implementatie en het landelijk beschikbaar maken. 

En die uitdaging begint ook bij ons als bestuurders. We moeten samen meer op één lijn komen over standaardisatie en het budget goed inzetten. Gebruik het budget om te implementeren in plaats van het opnieuw te verdelen per ziekenhuis of zorginstelling. We moeten ook in eigen huis de discussie over standaardisering en landelijke schaling aanslingeren. Dus met andere woorden; standaardiseren, kill your darlings en niet alleen proudly copied from, maar boldly scaled together! Dat wordt echt de volgende trede."