Informele zorg als sleutel tot toekomstbestendige zorg

De NVZ werkt aan ondersteunende materialen over informele zorg, die leden kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van beleid. Als opmaat was er op 24 juni een masterclass voor bestuurders. Centraal stond de vraag hoe informele zorg zowel een kans is voor het verbeteren van de capaciteit, als voor de kwaliteit van zorg. Onder leiding van Albert-Jan Mante (Bravis ziekenhuis) deelden drie zorginstellingen hun visie en praktijkervaringen. 

Anders leven en zorgen 

Ageeth Ouwehand (Raad van Volksgezondheid en Samenleving) hield een pleidooi voor het structureel betrekken van het netwerk van cliënten bij de zorg. Niet als noodoplossing voor personeelstekorten, maar als essentieel onderdeel van kwalitatieve zorg en kwaliteit van leven. Ze benadrukte het belang van gelijkwaardige samenwerking beroepskrachten en niet-beroepskrachten, het vereenvoudigen van regels en het doorbreken van de exclusiviteit van professionals. De RVS heeft hierover een advies uitgebracht in ‘Anders Leven en Zorgen’.  

Meetbare effecten 

Matthijs Bosveld (Maastricht UMC+) presenteerde de succesvolle aanpak van de Academie voor Zelfzorg, waarin patiënten en mantelzorgers worden ondersteund bij het zelfstandig uitvoeren van zorgtaken. Deze aanpak leidde tot een duidelijke vermindering van de benodigde formele zorg, met behoud van kwaliteit en veiligheid. De aanpak wordt inmiddels regionaal uitgerold via Stichting KOMPAZ Nederland. Deze stichting helpt regio’s bij de passende inrichting van zelfmanagementondersteuning of een zelfzorgacademie voor hun zorgvragers en mantelzorgers.  

Vertrouwen en eigenaarschap 

Melanie Oostrom en Gerbrecht van der Meulen (Sint Antonius Ziekenhuis) vertelden over het project Mission (Im)Possible, waarin informele zorg ziekenhuisbreed is geïntegreerd. Door verpleegkundigen in de lead te zetten, digitale ondersteuning te bieden en alle verpleegafdelingen van het netwerk actief te betrekken, is informele zorg nu de norm geworden binnen het ziekenhuis. Het project is één van de Koplopers van het Actie Leer Netwerk. De aanpak is gebaseerd op acht werkzame principes, waaronder vertrouwen, eigenaarschap en kortcyclisch leren. Bestuurder Monique Valentijn gaf een reflectie op hoe je een dergelijke innovatie voor elkaar krijgt in je huis: “Als je ZEGT dat je professionals in the lead laat, dan moet je dat ook DOEN. Als je hen vraagt om met een oplossing voor een probleem te komen, dan moet je die oplossing omarmen, niet aan gaan schaven, maar in het klein gaan experimenteren.” 

De masterclass maakte duidelijk dat informele zorg niet alleen bijdraagt aan het verlichten van de druk op de zorg, maar ook aan het versterken van de relatie tussen patiënt, naasten en zorgprofessionals. De sleutel tot succes ligt volgens de sprekers bij zorgorganisaties zelf: het vraagt om visie, lef en het durven loslaten van traditionele structuren.